Kèo - Xà - Rui - Mè

Lớp trẻ bây giờ, nhất là ở thành phố, chắc chẳng biết, thậm chí chẳng bao giờ nghe nói đến vì kèo, xà gồ, rui, mè. Bù lại, họ rất thành thạo vi tính và những thứ hi-tech khác mà người nhà quê hay lớp lớn lớn một chút cứ mù tịt. Mình thuộc vào cả hai tập hợp cuối, tức là vừa nhà quê, lại vừa lớn lớn một chút.

Đấy như chuyện mở cái blog mà mình thật nhầm to khi gọi là Quán Trà. Vì mở quán với dân quê như mình có khi dễ hơn thiết kế Blog. Loay hoay quay qua quay lại cả tuần lễ mà vẫn cứ ngổn ngang. Muốn đưa video clip lên trang mà mãi không xong. Rồi cài đặt màu sắc, font chữ thế nào cho đẹp, rồi đặt một cái hình nền phải làm thế nào … thôi thì cứ gọi là loạn cả lên. Ngộ nhất là hôm trước đặt cái công-tơ (để đếm lượt khách), chỉ một buổi tối mà thấy có tới gần 2 chục khách vào. Ngạc nhiên quá vì quán đang làm dở, có ma nào biết mà vào, có ma nào thèm vào làm gì. Lúc sau mới phát hiện ra chính mình là ma ấy, nghĩa là tự mình làm khách Quán mình. Cứ chạy ra chạy vô bê bàn, kê ghế là công-tơ nó đếm tuốt. Thôi thì lại tự AQ, rằng ai mà thông kim bác cổ tất tần tật mọi thứ trên đời, rằng tụi trẻ siêu vi tính có biết cóc khô gì về vì kèo, rui, mè, thậm chí xoắn cái lạt giang thế nào chúng cũng không biết.

Nhớ lại hồi mình mới 5-6 tuổi, ở Khu Gang thép Thái nguyên. Cái đận Mỹ ném bom phải đi sơ tán, khu tập thể nhà mình ở trước đó bị bom tan hoang. Rồi cha mẹ được cấp cho mảnh đất nhỏ trên đồi (chỗ đó là Đồi O, ở quãng giữa Chợ Dốc Hanh và Bãi xe Đoàn 10), một ít tranh tre nứa lá dỡ từ cái nhà tập thể kia, để dựng lên một ngôi nhà nhỏ 2 gian. Cha tuy là dân quê Nghệ An, nhưng lại là học trò, các cụ kêu là “dài lưng tốn vải”, chân tay cũng không khéo lắm. Nhờ có các bác các chú ở cơ quan xúm vào giúp, khoảng 2 tuần thì làm xong ngôi nhà. Nhà lá kiểu này thì ngày nay ở quê cũng khó mà tìm ra. Ngoài cột, kèo, đòn tay, hoành, rui, mè … hoàn toàn bằng tre, nứa, nhà được lợp bằng lá cọ, tường trát bằng bùn trộn rơm, khô rồi quét vôi. Mình xem mọi người làm, học được khối thứ, thậm chí còn biết buộc lạt giang. Sau này mái nhà hay bị dột, mà không có điều kiện thay, đành vá víu bằng những vật liệu tự kiếm được như rạ, lá cọ, phên nứa. Nhưng mỗi khi mưa to, vẫn phải phủ nilon lên nóc màn, và huy động xô, chậu, xoong nồi hứng nước mưa những chỗ dột khác.

Nhà mình ở đó khoảng 15 năm mới chuyển lên khu tập thể nhà gạch. Nhưng lúc chuyển nhà mình đã sang Nga học rồi. Hơn mười năm gắn bó với ngôi nhà lá ấy, là những kỷ niệm sâu sắc nhất trong cuộc đời. Những buồn vui sướng khổ trong cái thời bao cấp nghèo đói. Nhưng thôi hãy để dành cho những bài viết khác.