Mù Cang Chải, Mù Cang Chải! Từ nhỏ, mình đã nghe đến tên địa danh này, nhưng chẳng khi nào nhớ nó ở đâu, cái tên gợi cho mình cảm giác nó ở nơi nào đó rất xa, rất heo hút, cheo leo đâu đó trên núi cao mây mù quanh năm bao phủ. Bây giờ đã biết, Mù Cang Chải là một huyện vùng cao của tỉnh Yên Bái với hơn 90% dân số là đồng bào Mông. Mù Cang Chải nổi tiếng với danh thắng RUỘNG BẬC THANG kỳ vĩ, từ nhiều năm nay thu hút du khách đến tham quan. Thời gian này đang là mùa lúa chín, mùa gặt, mùa ... du lịch. Trong đoàn xe lũ lượt kéo lên Mù Cang Chải, có những người lên đây không phải để ngắm cảnh. Họ lên để tìm hiểu về cuộc sống của học sinh dân tộc miền núi, để tìm cách giúp đỡ những thân phận cơ cực, nghèo khó. Giữa chốn thiên đường bồng lai tiên cảnh vẫn nhận thấy những nỗi đau khổ, để cảm thông, chia sẻ, giữa cái đói rách bần hàn vẫn tìm ra những nét đẹp ngỡ ngàng, phải chăng đó là đặc tính cơ bản nhất của NHÂN VĂN.
Xin giới thiệu bài viết rất xúc động của Nhà văn Thùy Linh về các em học sinh vùng cao, ở Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái.
MÙA GẶT MÙ CANG CHẢI
Vào tháng 9,10 là mùa gặt Mù Cang Chải. Người ta lên đó ngắm cảnh, chụp ảnh nhiều lắm. Những sườn đồi chỉ toàn màu vàng ươm của lúa chín, lượn vòng theo ruộng bậc thang như những lượt sóng mềm mại. Đẹp mộng mị, mê hoặc, lãng mạn và thanh thoát…
Vẻ đẹp chỉ có riêng nơi này, vùng đất này, góc trời này. Một vẻ đẹp riêng biệt nhưng lại hào phóng dành cho tất cả những ai tới đây. Mù Cang Chải dâng hiến. Mù Cang Chải dịu dàng. Mù Cang Chải tự âm thầm hát bài ca của riêng mình…Hãy tới đó và lắng nghe...
Lao Chải cách huỵên lỵ Mù Cang Chải gần 15 km. Khép nép bên sườn núi, giữa những sóng lùa vàng ruộng bậc thang. Đường đất lổn nhổn khó đi vì chưa có đường bê tông. Mùa mưa thì lầy lội phải biết. Tai nạn cũng chả tránh được. Dốc, trơn, khấp khuỷu, một bên là vách núi, bên kia là vực sâu, bên dưới là những ruộng bậc thang. Vì chỉ toàn núi nên ít mặt bằng. Dành hết đất để làm ruộng bậc thang mà người nơi xa đến chỉ thấy vẻ đẹp thoát nhiên giữa núi rừng mà không biết những thân phận, kiếp người phải tập quen sống treo mình bên những vách núi đá.
 |
| Trường tiểu học Lao Chải.... |
Trường Tiểu học Lao Chải chỉ có ba dãy nhà. Một dãy nhà xây lợp proximan, còn hai dãy nhà kia làm bằng gỗ mục nát do người H’Mông xây để cho con em mình có chỗ ở và học. Mặt bằng không đủ để có nhà ở, bếp ăn và chỗ vui chơi cho cả giáo viên lẫn học sinh. Một cái lán bé xíu, trống hoác có ba chân kiềng để tụi trẻ tự nấu ăn với nhau sau giờ học treo bên vách núi. Lối đi lên chỉ là cái cầu bằng gỗ và những bậc thang đất. Có đứa nấu xong cơm lúc bê xuống trượt chân đổ hết cả chả còn gì mà ăn. Tất cả có 50 đứa trẻ từ lớp 1 đến lớp 5 nhít lít trứng gà, trứng vịt, nhà ở xa trường nên chúng tụ về đây ở và học. Chúng tự hình thành từng nhóm nhỏ 3,4, 5…đứa góp gạo thổi cơm chung.
 |
| Lớp học và nhà ở ... |
 |
| Thay nhau nấu cơm ở bếp này... |
 |
| Đường lên dốc...bếp cheo leo... |
Bữa cơm là nồi cơm lèn chặt, có độn ngô, sống sít và một nồi mì tôm làm canh lõng bõng nước. Có nhóm thêm món gừng trộn muối. Chả có bát đũa, cứ cầm thìa sục thẳng vào nồi cơm múc lên ăn. Cũng chả đủ nên chúng chuyền nhau cái thìa. Bữa cơm diễn ra ở bất kỳ đâu mà chúng thấy tiện: hè nhà, cạnh bếp, sân…Những đôi mắt ngước nhìn người lạ trong veo, ngượng ngập, miếng ăn bỗng ngập ngừng khó nuốt.
 |
| Chạn của chúng em đấy ... |
 |
| Tụi mình thích ăn ở hè... |
 |
| Còn tụi mình ăn ngay cửa bếp... |
 |
| Bữa cơm trưa... |
 |
| Cơm chín rồi ăn thôi... |
Lứa tuổi ấy ở thành phố biết làm gì nhỉ? Vòi vĩnh, ăn ngon, mặc đẹp mà vẫn còn mè nheo đòi hỏi…Bữa ăn cha mẹ quát nạt bắt ăn cái này, cái kia vì sợ con mình không đủ dinh dưỡng. Nâng như nâng báu vật, hứng như hứng nguồn lộc trời ban. Vì người ta vẫn cứ nói, con cái là lộc của trời mà.
 |
| Gái đảm... |
 |
| Con trai cũng đảm... |
 |
| Nào, chúng mình cùng nấu cơm... |
Còn những đứa trẻ ở Lao Chải này có được gọi là lộc trời ban không nhỉ? Chúng phải tự chăm lo bản thân. Sau giờ học tự nấu ăn với những nồi cơm méo mó, đen sì vì muội củi. Tự an ủi cái dạ dày mình bằng bữa cơm trương phềnh, sống sít vì chưa khéo nấu. Chỉ biết đổ gạo, đổ nước vào và đun sôi lên. Có nồi cơm còn không đủ cả hơi nóng để làm cơm chín. Vậy mà chúng vẫn ăn như chả có chuỵên gì. Tay đen sì vì bếp củi lửa nhưng chả thấy đứa nào rửa ráy và cũng chả có ai quát nạt đi rửa tay. Hàng tuần tự vào rừng nhặt củi về đun vào thứ 5 được nghỉ học...
 |
| Những đôi mắt buồn bên khung cửa... |
Đám trứng gà, trứng vịt ấy vẫn cứ đùa chạy quanh sân, đứa thì ngồi tựa cửa nhìn người lạ, nhìn trời đất, cũng có đứa chả nhìn gì, như nghĩ ngợi, như chiêm nghiệm điều gì đó…Lạ thế, mình cứ ám ảnh bởi hình ảnh tụi trẻ con vùng cao ngồi tựa cửa nhìn ra ngoài. Dường như bên trong ngôi nhà dù nghèo nàn ấy vẫn là nơi an toàn nhất với chúng. Còn ngoài kia…Ngoài kia là gì? Chắc chúng chưa bao giờ biết. Vì thế chúng chưa bao giờ biết thế nào là sung sướng, hạnh phúc? Và chắc chúng chưa bao giờ biết chúng khổ như thế nào…Bao nhiêu đời rồi những thế hệ đã nhận từ tổ tiên, ông bà, cha mẹ của hồi môn nỗi khổ sở, đói nghèo như thế này?
 |
| Buồn trông rặng núi xa xa... |
Thế kỷ 21 rồi, người ta đang nói kiên định lắm về một thiên đường nơi mảnh đất này, nhưng những đứa trẻ vùng cao như Lao Chải này đói ăn, thiếu mặc, khát văn hóa là hiển hiện, là nỗi đau của những ai đã từng lên đây. Mấy ai nhìn những bức ảnh này có cảm giác bị tội lỗi dày vò? Các cô giáo ở Lao Chải và Nậm Khắt (Yên Bái) đều bảo, nếu bữa cơm mà có thêm miếng thịt thì chắc là nhiều đứa trẻ sẽ lại đến trường học chữ.
Ở đây phụ huynh không phải “chạy” trường, mà nhà trường và giáo viên “chạy” học sinh…Nhưng họ chả biết “chạy” để có học sinh đến trường và được dạy dỗ bằng cách nào khi miếng ăn còn chưa ấm bụng? Giờ như có một cái phao nhỏ bấu víu: miếng thịt vào mỗi bữa ăn.
 |
| Cháu biết rồi nhá, sắp có thịt... |
Bạn nhớ nhé, chỉ cần có miếng thịt vào bữa ăn, có thể sẽ có nhiều trẻ vùng cao đến trường. Một miếng thịt nhỏ bé mà có thể bạn phải nài nỉ con cái, cháu chắt bạn ăn như là sự tra tấn. Một miếng thịt mà con cái, cháu chắt bạn ăn rồi nhè ra như ăn cái gì gớm ghiếc lắm…
 |
| Cháu hy vọng được không? |
Đó là sự thật, một sự thật đau xót trên mảnh đất này. Và ngay tại nơi được gọi là “Danh lam thắng cảnh quốc gia ruộng bậc thang Mù Cang Chải”.
 |
| Biển báo "Danh thắng quốc gia ruộng bậc thang Mù Cang Chải" |
PS: Dự án “Cơm có thịt” do tiến sỹ Trần Đăng Tuấn khởi xướng đã thu được nhiều kết quả tốt đẹp do thiện tâm của nhiều độc giả. Sau Suối Giàng, cơm có thịt sẽ đến với những đứa trẻ nghèo ở Lao Chải và Nậm Khắt những ngày tới đây. Cám ơn tất cả bạn bè đã quan tâm và tham gia vào chương trình nhỏ bé này.
(Thùy Linh)
--------------------------------------------------------------------------
Các bạn có thể đọc bài này cùng các comment tại nguồn:
hoặc bài đăng lại trên blog của Trần Đăng Tuấn:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét